Charles de Brabandere
28 Sep 2022
Representativiteitsbias: opgelet voor misleidende associaties
Ik heb belegd in ArgenX, een biotech bedrijf dat zijn beurswaarde in één jaar tijd wist te verdrievoudigden. Aangezien Celyad ook een beursgenoteerde Europese biotech is, denk ik dat een belegging in dit bedrag me snel een rendement van ongeveer +200 % kan opleveren. Dit is een mooi voorbeeld van de representativiteitsbias: de neiging om te generaliseren op basis van een paar factoren of specifieke gevallen.
Representativiteitsbias: definitie
De representativiteitsbias treedt op wanneer de gelijkenis tussen objecten of omstandigheden het vermogen om de waarschijnlijkheid van een gebeurtenis in te schatten belemmert. Velen maken de fout te geloven dat twee soortgelijke dingen of gebeurtenissen meer gecorreleerd zijn dan ze in werkelijkheid zijn.
Oordeel heuristiek of vereenvoudiging
De representativiteitsbias maakt, net als de verankeringsbias die in één van onze vorige blogs werd beschreven, deel uit van de zogenaamde "oordeelsheuristiek". Om ze uit te leggen, benadrukten Tversky en Kahneman twee denk- en beslissingssystemen:
- de eerste, die als snel en intuïtief kan worden omschreven, is gebaseerd op mentale snelkoppelingen en leidt vaak tot beoordelingsfouten;
- de tweede, meer bedachtzaam en rationeel, is gebaseerd op gestructureerd analytisch redeneren, maar is langzamer en verbruikt energie.
Oordeelheuristieken zijn vereenvoudigingsmechanismen die ontstaan om het tweede systeem te vermijden: een gecompliceerde vraag wordt vervangen door een eenvoudigere vraag, die gemakkelijker kan worden beantwoord.
Een verhaal van stereotypen
In de cognitieve wetenschap kan de representativiteitsbias optreden wanneer men de kans moet schatten dat een object A tot klasse B behoort. Deze kansen worden geschat als een functie van de mate waarin A representatief is voor B, dat wil zeggen volgens de mate waarin waarbij A eruitziet als B. In ons inleidende voorbeeld is ArgenX (A) een goede representatie of een stereotype van “Europese performante biotech” (B). Omdat Celyad (C) op A lijkt, classificeer ik het automatisch in dezelfde categorie.
In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor toekomstig rendement
In termen van investeringen manifesteert de representativiteitsbias zich ook wanneer we onze prognoses voor een bedrijf baseren op zijn prestaties uit het verleden. Bij onzekerheid zijn beleggers geneigd te geloven dat een geschiedenis van goede prestaties representatief is voor de algemene prestaties die het bedrijf in de toekomst zal blijven laten zien. Terwijl de toekomstige waarde van een bedrijf alleen kan worden geschat in termen van zijn toekomstige kasstromen! Maar het maken van kasstroomprognoses is een vervelende oefening die velen liever in de plaats stellen van een eenvoudigere, niettemin ongegronde analyse.
Absolute VS relatieve waarde
Evenzo kan een belegger oordelen dat als een bedrijf een leider is in zijn vakgebied, het een goede belegging zal zijn. Dit is weer een "representatie" van de prestaties, zonder enige rationele basis, omdat dit bedrijf heel goed een leider zou kunnen zijn in een krimpende sector of in een ongunstige economische context, die uiteraard op de beurswaarde dreigt te wegen.
Passief beleggen om kiezen te vermijden
Bij passief beleggen bent u blootgesteld aan de wereldmarkt, ongeacht het belegde bedrag. U selecteert dus geen effecten op basis van hun prestaties uit het verleden of X-, Y- of Z-criteria: diversificatie is het enige criterium. Hierdoor vermijdt u de keuze tussen intuïtie en redenering en profiteert u van een krachtige investeringsformule die eenvoudig en snel kan worden opgezet (Beste van de Test volgens Test Aankoop) zonder uw hersenen te belasten.